Çatı Bahçesi Nedir?

Çatı bahçeleri kentsel peyzaj tasarımı için olanak sağlar. Yatay yüzeylerde yapılan bitki düzenlemeleri ile oluşan bahçelerdir. Yaşadığımız ortamın daha güzel ve sağlıklı olmasına katkıda bulunur.

Zamanla sert zeminlerle doğadan kendimizi ayırdık. Doğal ekosistemin döngüsünü tekrar hissetmek için, çatı bahçelerinden faydalanabiliriz. Betonlaşan çevremizde doğayla birleşmenin en güzel yollarından biri çatı bahçeleridir. Önemli olan bu alanları sadece görsel bir öge olarak düşünmeyip, yaşanabilir üretken alanlara dönüştürmek.

Çatı bahçesi son zamanlarda evlerde, iş yerlerinde ve apartmanlarda sıkça kullanılan bir mimari yapıdır. Çatı bahçesi tasarımı yapılırken bitkilerin özellikleri, yerleşim planlarına uyumu ve su drenajı da dikkate alınmalı, çatıya binen yük hesap edilmelidir. Peyzaj tasarımı sonrasında bakımı ihmal edilmemelidir.

Çatı bahçesi yaparken kullanılacak malzemeler de oldukça önemlidir. Su yalıtımı, çatı yüksekliği, sıhhi tesisat sistemleri gibi unsurlar dikkate alınmalıdır. Bütçe planlaması yapılırken, çatı bahçesi yapımına, aşamalı devam edilerek maliyetler azaltılabilir.

Çatı bahçelerinde yağmur suyu kullanımı, kompost üretimi ve diğer geri dönüşümleri kullanmak sürdürülebilir çevreye katkı sağlar. Hava kirliliğinin azaltılması ve yaban hayatı için yaşam ortamı sağlaması açısından önemlidir.

Çatı Bahçelerinin Tarihi

Çatı bahçeleri, son yıllarda giderek popüler hale geldi. Bu yeşil bahçeler farklı avantajları nedeniyle tercih ediliyor. Ancak çatı bahçelerinin tarihi oldukça eski zamanlara dayanıyor.

M.Ö. 600 yılına kadar giden tarihi ile çatı bahçeleri, antik Babil’in asma bahçeleriyle başladı. Babil kralının eşi Semiramis için inşa ettirdiği “Babil’in asma bahçeleri” çatı bahçelerinin ilk örneklerindendir. Bunlar sütunlar üzerine kurulan bahçelerdir. Bu dönemde asma bahçeleri, Aşağı Mezopotamya’daki Sümerler tarafından kullanılıyordu. Araplar da bu bahçeleri kullandı ve İslami dönemde bahçelerin tasarımı değişti. İslami bahçeler, genellikle sultanlar ve nüfuzlu kişiler tarafından kullanılırdı.

Ortaçağ da bahçeler, Roma’nın bir parçası haline geldi. Daha sonra İtalya ve İspanya, bahçe tasarımı konusunda lider konuma geldi. Çatı bahçeleri İspanya’da bulunurken, İtalya’da bahçeler teraslar olarak kullanılıyordu. Fransa da sonrasında bahçe tasarımı konusunda İspanya ve İtalya’yı takip etti.

Çatı Bahçelerinin Avantajları	Çatı Bahçelerinin Tarihi	Çatı Bahçeleri Bakımı
* Isı yalıtımı sağlar	* M.Ö. 600 yılına kadar	* Bitkiler düzenli olarak sulanmalıdır
* Oksijen üretir	* Antik Babil’in asma bahçeleri	* Toprak bakımı yapılmalıdır
* Yağmur suyu tutar	* İslami dönemde bahçelerin tasarımı	* Bitkilerin besin ihtiyacı karşılanmalıdır

Avantajları Nelerdir?

Çatı bahçesinin öneminin altında yatan birkaç sebep vardır. İlk olarak, çatı bahçesinin yeşil alanları az olan şehirlerde çevre dostu bir çözüm olmasıdır. İkinci olarak, çatı bahçesi enerji tasarrufu sağlar. Üçüncü olarak, çatı bahçesi ses yalıtımı sağlar. Ahşap, beton veya çelik gibi birçok malzeme ile yapılabilen çatı bahçeleri, hem insan sağlığına hem de dünya sağlığına katkı sağlar.

Çevre Dostu	Enerji Tasarrufu	Ses Yalıtımı
Yeşil alanları arttırır	Isı izolasyonu sağlar	Gürültüyü engeller
Güneş ışınlarını emer	Soğuk hava geçişini engeller	Çevreden gelen gürültüyü azaltır

• Çatı bahçesinde çok farklı bitki türleri kullanılabilir.
• Doğayı evine taşımak isteyenler için ideal bir seçenektir.
• Çatı bahçesinde daha az alan kullanılır.

Birincisi, çatı bahçeleri, enerji tasarrufu sağlar. Kentsel alanlardaki binalar genellikle çok sayıda cam yüzeye sahip olduğu için binalardaki sıcaklık düzenlemesi daha zor olur. Ancak, çatı bahçeleri bir yalıtım tabakası görevi görerek bu sorunu çözebilir. Evimize serinlik sağlayarak, AC ve ısıtıcıların kullanımını azaltır ve bu da enerji tasarrufu sağlar.

İkincisi, çatı bahçelerinin estetik açıdan birçok avantajı vardır. Hem doğal hem de modern tasarımlarla elde edebileceğiniz bu bahçeler, evinize farklı bir görünüm katar. Süs bitkileri, meyve ve sebzeler, gökyüzüne bakan yeşilliklerle dekorasyonunuzu güzelleştirebilir. Çatı bahçeleri, şehirde yaşayanların yeşil alan özlemini tatmin etmek için mükemmel bir çözümdür.

Üçüncü olarak, çatı bahçeleri, su toplama ve filtreleme işlevi görerek, yağmur suyu yönetimi konusunda da faydalıdır. Bir bahçe için gerekli olan suyun büyük bir kısmı yağmurdan toplanabilir ve kullanılabilir. Aynı zamanda maddi fayda sağlar.

Avantajları	Açıklama
Enerji Tasarrufu	Sıcaklık düzenlemesini kolaylaştırır ve AC/ısıtıcı kullanımını azaltır.
Estetik Görünüm	Evimize farklı bir görünüm katarken, bitkilerin, meyve ve sebzelerin dekoratif fonksiyonu.
Su Yönetimi	Yağmur suyunu toplar ve filtreler, kullanılacak suyun bir bölümünü karşılar.

Hangi Bitkiler Çatı Bahçesi İçin Uygun?

Çatı bahçesine uygun birçok bitki bulunmaktadır. Bunlar arasında sebzeler, bahar çiçekleri, sezonluk bitkiler, yabani otlar, sukulentler ve ağaçlar yer almaktadır. Hangi bitkileri yetiştireceğinizi seçerken, iklime, güneş almaya ve bitkilerin büyüme koşullarına dikkat etmeniz önemlidir. Bazı bitkiler, direk güneş ışığına ihtiyaç duyar, bazıları ise daha fazla gölgeyi tercih eder. Bazı bitkiler düzenli olarak sulanmayı ister, bazıları ise yağmurdan yeterli suyu alabilirler.

Çatı bahçenizde bitki seçimleri yaparken, sizin zevkinize ve bahçenizin tasarımına uygun olanları seçmek önemlidir. Çatı bahçenizi doğanın bir uzantısı olarak görebilir ve bu bahçede akışkan bir peyzaj tasarımına sahip olabilirsiniz.

• Ağaçlar: Erguvan, Kocayemiş, Japon akçaağacı, Fındık, İğde, Defne, Oya, Ardıç, Zeytin, Ladin, Söğüt, Porsuk, Meşe…
• Çalılar: Gül, Biberiye, Şimşir, Acemborusu, Süpürge çalısı, Kızılcık, Taflan, Ortanca, Sarı kantaron, Çobanpüskülü, Çalı minesi, Lavanta, Ligustrum, Zakkum, Alev çalısı, Orman gülü, Lavantin, Kartopu…
• Otsular: Kaya sarmaşığı, Kekik, Civanperçemi, Nane, Karanfil, Çançiçeği, Şakayık, Ebegümeci, Tırnak otu, Muhabbet çiçeği, Yıldız çiçekli yasemin, Yavşanotu, Gelincik, Hindiba…

Çatı Bahçesi Yapımında Nelere Dikkat Edilmeli?

Çatı bahçesi tasarımı yapmak için belirli temel unsurların da bilinmesi gerekir. Bunlar, çatı bahçesinin yaşama alanı olarak rahatça kullanılmasını sağlar.

• Ağırlık: Çatının taşıyabileceği ağırlığı hesaplamak önemlidir. Çatının taşıyabileceği ağırlık, bahçenin ne kadar büyük olabileceğini belirleyecektir. Bu hesaplamalar için bir mimar ya da yapı mühendisi ile çalışılması önerilir.

• Bitki Seçimi: Çatı bahçesi tasarımında bitki seçimi önemlidir. Örneğin, yüksek nemli alanlarda yosun, eğreltiotu, papatya, nane, kekik gibi bitkileri tercih edebilirsiniz. Çatı bahçesi, güneş ışınlarının yoğun olduğu bir alanda olacağı için bitkilerin güneşe dayanıklı olması gerekir.

• Zemin Kaplaması:Çatı bahçesi zemini, bitkilerin sağlıklı bir şekilde büyümesi için önemlidir.       Mutlaka su yalıtımı yapılmalıdır.  Suyun drenajı için geotekstil malzeme kullanılabilir. Malç kullanarak toprağın nem tutması sağlanabilir.

• Ortamlandırma: Rüzgâr, güneş ışığı gibi faktörler, zemin kaplamasından bitki seçimine kadar çatı bahçesi tasarımında belirleyici olabilir. Bu nedenle, çevreyi tanımak ve ona uygun bir tasarım yapmak önemlidir.

Çatı bahçesi tasarımında bu üç unsura dikkat edildiğinde, bahçeniz yıllar boyunca kullanılabilir bir yaşam alanı olarak karşınıza çıkar. Bazı çatı bahçelerinde ağaçlar, kaya bahçeleri ve doğal su ögeleri, bahçenizi göz alıcı hale getirirken doğal bir ortam oluşmasını da sağlar.

Çatı bahçelerinde, özellikle bitkilerin bölümlere ayrılması son derece önemlidir. Bu sayede bitkiler arasında rekabet azaltılabilir ve daha az besin gerekir, daha fazla suya erişebilirler.

Önerilen en iyi yöntem, bitkilerin su kaybını en aza indirmektir. Bu nedenle, çatı bahçelerinde çoğunlukla sukulentler ve diğer kuraklıkla mücadele edebilen bitkiler tercih edilir.

Nasıl Bakım Yapılmalıdır?

Çatı bahçesi bakımı için ilk ipucu, bitkilerin sulanmasıdır. Bitkilerin sağlığı ve verimi için düzenli olarak sulanması gerekmektedir. Aynı zamanda bitkilerin besin ihtiyaçlarını da karşılamalıdır. Bu sebeple, bitkilere düzenli olarak gübre verilmelidir. Bitkilerin gereksiz dallarının çıkarılması, budanması ve kontrol edilmesi gerekir. Bunlar hem bitkilerin sağlığı hem de görsel açıdan düzenli ve estetik bir görüntü sağlamak için önemlidir.

Bir başka önemli husus da haşere ve zararlılarla mücadeledir ve tespit edildiklerinde uygun bir mücadele yöntemi uygulanmalıdır. Ancak, bu noktada doğal yöntemleri kullanmak daha sağlıklı olacaktır.

Çatı bahçelerinin bakımı, bahçenizin büyüklüğüne ve bitki türlerine bağlı olarak değişebilir. Ancak genellikle ilkbahar ve sonbahar aylarında bakım yapmak yeterli olacaktır.

• Bahar bakımı: Bahar aylarında, bitkileri (özellikle mevsimlik bitkileri) bahçenizde ekmek için en uygun zamanlardan biridir. Bitkileri toprağa yerleştirmeden önce toprağı iyice temizleyin ve gübre veya kompost ekleyin. Sulama sisteminizi kontrol etmelisiniz.
• Sonbahar bakımı: Bitkileri bir sonraki büyüme sezonuna hazırlamanın en iyi yoludur. Bitki parçalarını temizleyin, budama yapın ve böcekler ve mantarlardan kurtulmak için gerektiğinde ilaçlayın. Drenajınızın ve yalıtımınızın çalıştığından emin olun.

Çatı Bahçesi Katmanları

• Su yalıtımı
• Kök tutucu
• Su tutucu
• Drenaj sistemi
• Fitre örtüsü
• Bitki yetiştirme ortamı
• Malç

Çatı bahçesi yapmak istediğinizde, ilk etapta çatınızın dayanıklılığını göz önünde bulundurmanız gerekir. Bu nedenle, çatı bahçesi yapımında kullanılan malzemeler, çatıya ek bir ağırlık eklememe ve çatının ömrünü uzatmak için seçmelisiniz. Kullanılan malzemeler arasında, polikarbonat levhalar, yaprak çelik, su yalıtım malzemeleri ve güneş panelleri de yer almalıdır.